اصول نگهداری نهال‌ پسته در مناطق خشک و نیمه‌ خشک

کشت پسته در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران، به دلیل سازگاری این درخت با شرایط کم‌آبی، از دیرباز رایج بوده است. با این حال، موفقیت در احداث باغ‌های پسته و دستیابی به عملکرد مطلوب، مستلزم رعایت اصول علمی و مدیریت صحیح، به‌ویژه در مراحل حساس نگهداری نهال است.

اصول نگهداری انواع نهال پسته

انتخاب نهال مناسب و سازگار

اولین گام حیاتی، انتخاب نهال سالم، قوی و سازگار با شرایط منطقه است. نهال باید از پایه‌های مقاوم به شوری و خشکی پیوند خورده باشد. در کنار نهال پسته، گاهی باغداران درختان دیگری نیز می‌کارند؛ مانند نهال انگور بیدانه سفید برای استفاده شخصی یا نهال توت هرات برای ایجاد سایه‌بان. اما توجه اصلی باید معطوف به کیفیت نهال پسته باشد.

آماده‌ سازی اصولی خاک و کاشت

پسته در خاک‌های سبک، عمیق و با زهکش عالی رشد بهتری دارد. در مناطق خشک، قبل از کاشت، باید نسبت به تسطیح زمین، انجام آزمون خاک و اصلاح آن (در صورت نیاز) اقدام کرد. چاله‌های کاشت باید به اندازه کافی گود و عریض حفر شوند. بهترین زمان کاشت در این مناطق، اواخر زمستان تا اوایل بهار است.

آبیاری علمی و مدیریت آب

مدیریت آب مهم‌ترین رکن نگهداری نهال پسته در مناطق کم‌آب است. نهال‌های جوان در سال‌های اولیه به آبیاری منظم (هر ۷ تا ۱۰ روز یکبار) نیاز دارند تا ریشه توسعه یابد. روش آبیاری باید کارآمد باشد؛ آبیاری قطره‌ای بهترین گزینه برای این مناطق محسوب می‌شود. با رشد درخت، فواصل آبیاری را می‌توان افزایش داد، به‌طوری که درختان بالغ با حداقل آب نیاز خود را تأمین کنند. در مقایسه با گونه‌های حساس‌تر به کم‌آبی مانند نهال هلو انجیری مالکی، پسته مقاومت بسیار بالاتری دارد.

تغذیه و کوددهی متعادل

تغذیه صحیح نهال‌ها در خاک‌های فقیر مناطق خشک ضروری است. مصرف کود باید بر اساس نتیجه آزمون خاک و به صورت متعادل صورت گیرد. مصرف زیاد کود، به‌ویژه کودهای نیتروژنه، می‌تواند به نهال آسیب زده و نیاز آبی آن را افزایش دهد. کودهای دامی پوسیده و کودهای پتاسه برای تقویت نهال پسته مناسب هستند.

هرس فرم‌ دهی و تربیت نهال

هدف از هرس در سال‌های اولیه، ایجاد اسکلت قوی و شکل مناسب درخت است. هرس باید سبک و اصولی انجام شود تا درخت بتواند به‌خوبی بر شرایط تنش محیطی غلبه کند. این روش با هرس درختانی مانند نهال سیب گلاب که برای باردهی نیاز به هرس تخصصی‌تری دارد، کمی متفاوت است.

مدیریت آفات، بیماری‌ ها و علف‌ های هرز

نهال‌های جوان پسته ممکن است مورد حمله آفاتی مانند پسیل یا بیماری‌های قارچی قرار گیرند. کنترل شیمیایی باید با دقت و در زمان مناسب انجام شود. کنترل علف‌های هرز اطراف نهال نیز برای جلوگیری از رقابت بر سر آب و مواد غذایی حیاتی است. این مراقبت در مورد نهال‌های حساس‌تری مانند نهال فندق انیس ترکیه نیز بسیار پررنگ است.

محافظت در برابر تنش‌ های محیطی

نهال پسته ممکن است در معرض تنش‌هایی مانند سرمازدگی دیررس بهاره، گرمازدگی تابستان یا طوفان‌های شن قرار گیرد. استفاده از بادشکن، ایجاد سایه‌بان موقت در سال اول و انتخاب ارقام دیرگل مانند نهال پسته اکبری می‌تواند خطر سرمازدگی را کاهش دهد.

توجه به کشت مخلوط و همسایه‌ های مناسب

در برخی باغات، ممکن است کشت مخلوط رایج باشد. به عنوان مثال، کاشت نهال بری به عنوان پرچین یا نهال انگور موسکات در حاشیه باغ. اما باید توجه داشت که این درختان نباید با نهال‌های پسته بر سر منابع حیاتی به رقابت بپردازند و فاصله کاشت مناسب رعایت شود.

نتیجه‌ گیری

نگهداری از نهال پسته در مناطق خشک و نیمه‌خشک، چالش‌هایی خاص دارد که با دانش، برنامه‌ریزی و مدیریت دقیق منابع آب و خاک قابل حل است. پایبندی به اصول علمی از مرحله انتخاب نهال تا رسیدن درخت به مرحله باردهی، تضمین‌کننده احداث باغی پایدار و اقتصادی در این مناطق است.