انواع نهال زرشک برای کاشت در باغات ایرانی
زرشک، درختی کمتوقع و مقاوم است که به دلیل میوههای سرخ و ارزشمند خود، از اهمیت تجاری بالایی برخوردار است. ایران، بزرگترین تولیدکننده زرشک در جهان است و بخش قابل توجهی از این محصول در استان خراسان جنوبی کشت میشود. کاشت زرشک، بهویژه در مناطق خشک و نیمهخشک، یک انتخاب هوشمندانه و پرسود است. اما برای موفقیت در این کار، شناخت ارقام مختلف و انتخاب نهال مناسب برای شرایط اقلیمی و نوع خاک ضروری است. در این مقاله به معرفی انواع نهال زرشک مناسب برای کاشت در باغات ایران و ویژگیهای هر یک میپردازیم.
انتخاب از بین انواع نهال زرک برای مناطق مختلف
انواع نهال زرشک از نظر میوه
زرشک به دو دسته اصلی تقسیم میشود: زرشک دانه دار و زرشک بیدانه. هر کدام از این دو نوع، کاربردها و ویژگیهای متفاوتی دارند.
۱. زرشک دانه دار (Barberry with seeds)
این نوع زرشک که بیشتر به صورت خودرو در مناطق کوهستانی و سردسیر رشد میکند، دارای میوههایی با دانه است.
- ویژگیها: میوههای زرشک دانه دار معمولاً درشتتر و آبدارتر از نوع بیدانه هستند. طعم آن ترشتر است و بیشتر برای مصارف دارویی، تهیه شربت و مربا استفاده میشود. این نوع زرشک به دلیل وجود دانه، برای تولید زرشک پلویی مناسب نیست.
- کاربرد: استفاده در طب سنتی، تولید عصاره و شربت زرشک، و تهیه مربا.
- محل کاشت: بیشتر در مناطق کوهستانی و سردسیر، بهویژه در شمال غرب و غرب ایران.
۲. زرشک بیدانه (Barberry without seeds)
نهال زرشک بی دانه، مهمترین رقم تجاری ایران است و بخش عمدهای از تولید زرشک کشور را تشکیل میدهد.
- ویژگیها: میوههای این نوع زرشک کوچکتر و کشیدهتر هستند و همانطور که از نامش پیداست، دانهای ندارند. این زرشک به دلیل طعم و رنگ مناسب، برای مصارف آشپزی بسیار محبوب است.
- کاربرد: استفاده در غذاهایی مانند زرشک پلو با مرغ، تهیه انواع دسرها، و تزیین غذا.
- محل کاشت: بهطور عمده در استان خراسان جنوبی (قاینات و بیرجند).
انواع نهال زرشک بیدانه (از نظر تجاری)
زرشک بیدانه، خود به چند رقم تجاری مهم تقسیم میشود که هر کدام ویژگیهای خاصی دارند:
۱. نهال زرشک قائنات
این نوع زرشک، اصلیترین رقم تجاری و معروف به زرشک پلویی است.
- ویژگیها: این رقم دارای میوههایی با اندازه متوسط و رنگ روشن است. میوه آن پس از خشک شدن، کیفیت خود را حفظ کرده و برای استفاده در غذاها مناسب است.
- نحوه کاشت: نهال زرشک قائنات معمولا به صورت پاجوش از درختان مادر تکثیر میشود و در اواسط زمستان تا اوایل بهار در زمین کاشته میشود. فاصله کاشت مناسب برای این نوع زرشک معمولاً ۲×۳ متر است.
- نکته کلیدی: این رقم به دلیل مقاومت به خشکی و سازگاری با خاکهای شور و آهکی، بهترین گزینه برای باغات تجاری در مناطق خشک است.
۲. نهال زرشک پفکی (Barberry Pofaki)
این نوع زرشک، نام خود را از روش خاص خشک کردن آن گرفته است.
- ویژگیها: میوههای این رقم نیز بیدانه هستند و کیفیت بالایی دارند. اما تفاوت اصلی آن در نحوه برداشت و خشک کردن است. میوهها با شاخه برداشت شده و به صورت خوشهای در محیطی سایهدار و دارای تهویه مناسب آویزان میشوند.
- مزایا: این روش باعث میشود زرشک بافت خود را حفظ کرده و حالت پفکی و شکیل پیدا کند. رنگ آن نیز روشنتر از زرشک پلویی است و در بازار قیمت بالاتری دارد.
- نکته کلیدی: نهال زرشک پفکی به دلیل ظاهر زیبا و کیفیت برتر، بیشتر برای صادرات و مصارف خاص استفاده میشود.
نکات مهم در کاشت و نگهداری نهال زرشک
- انتخاب منطقه کاشت: زرشک به سرمای زمستان و گرمای تابستان مقاوم است و برای رشد به آفتاب کامل نیاز دارد. برای کاشت تجاری، مناطق با تابستانهای گرم و خشک و زمستانهای سرد، ایدهآل هستند.
- نوع خاک: زرشک در خاکهای شور و آهکی به خوبی رشد میکند و نسبت به خاکهای اسیدی حساس است. خاک با زهکشی مناسب برای رشد آن ضروری است.
- آبیاری: درخت زرشک به خشکی مقاوم است، اما برای باردهی مناسب، بهویژه در مراحل رشد میوه، آبیاری منظم و کافی ضروری است. بهترین روش آبیاری برای این درخت، آبیاری قطرهای است.
- هرس: هرس منظم برای حذف شاخههای خشک و بیمار و افزایش تهویه در تاج درخت ضروری است.
- کنترل آفات و بیماریها: مهمترین آفت زرشک، پروانه برگخوار است که با سمپاشی به موقع قابل کنترل است.
نتیجه گیری
انتخاب نهال مناسب، گام اول و حیاتی در احداث باغ زرشک است. در حالی که زرشک دانه دار برای مصارف خاص و محدودتری استفاده میشود، زرشک بی دانه (شامل انواع پلویی و پفکی) بهترین گزینه برای کاشت تجاری در باغات ایرانی است. با شناخت ویژگیهای هر رقم و رعایت اصول کاشت و نگهداری، میتوانید یک باغ زرشک پربار و سودآور احداث کرده و از این یاقوت سرخ بهره مند شوید.
راه های ارتباطی با نهالستان
شعبه مرکزی: تهران -دماوند۸کیلومتری جاده فیروزکوه ۲۰۰متر بالاتر از سه راهی ابسرد، در جاده اصلی فیروزکوه روبروی مسجد اهل بیت
شعبه میاندواب: میاندواب جاده بوکان بالاتر از کشتارگاه صنعتی جنب غذاخوری دالاهو نهالستان یاسین سعادت
شماره تماس: 09123120501