پیوند زدن درختان به‌طور گسترده برای ایجاد ترکیبات بادوام استفاده می‌شود. این عمل، با هدف‌های مختلفی انجام می‌شود، اما در هر مرحله از فرآیند پیوند، شرایط لازم برای یکپارچگی و موفقیت باید فراهم شود.
یکی از مهمترین عوامل موثر در پیوند زدن درختان، ایجاد شرایط محیطی و فیزیولوژیکی مناسب برای گیاه است. بسیاری از باغداران و کشاورزان این فرآیند را در بین درختان میوه برای اهداف مختلفی مانند اصلاح ارقام، افزایش تولید یا مقاومت در برابر بیماری‌ها و آفات، انجام می‌دهند.
در هر مرحله از پیوند، انتخاب درست و مراقبت‌های لازم نقش مهمی در موفقیت این عمل دارند. به طور کلی، برای داشتن یک پیوند موفق و بادوام، انتخاب مواد پیوندی با کیفیت، توجه به زمان مناسب برای انجام پیوند، استفاده از روش‌های مناسب برای هماهنگی با ساقه‌های میزبان، و مراقبت‌های مناسب پس از پیوند، بسیار حائز اهمیت است.
روش صحیح انجام پیوند زدن درختان:
ابتدا نیازمند درک و آشنایی با تعریف پیوند و اهمیت آن است. پیوند یک عمل است که امکان اتصال دو درخت مختلف با هم و ایجاد ادغامی میان آنها فراهم می‌کند. این گیاه تولیدی می‌تواند به طور مستقل زندگی کند.
در زبان باغبانی، بخشی از درخت که نموی آن را پوشانده و بسیاری از ریشه‌های آن را شامل می‌شود، به عنوان فروزیست یا پایه شناخته می‌شود، در حالی که بخشی که بر روی آن پیوند انجام می‌شود و قسمت هوایی گیاه پیوندی را تشکیل می‌دهد، به عنوان فرازیست یا پیوندک شناخته می‌شود. شباهت بین این دو گیاه، امکان ایجاد اتصال محکم‌تری را فراهم می‌کند. به عبارت دیگر، هرچه این دو گیاه از نظر خانواده و ژنتیکی به یکدیگر نزدیک‌تر باشند، احتمال موفقیت پیوند بیشتر خواهد بود. همچنین، زمان لازم برای اتصال و جوش دادن دو درخت در این حالت کمتر خواهد بود. به عنوان مثال، بین درختان گیلاس و آلبالو شرایط مناسبی برای انجام پیوند وجود دارد، زیرا این دو گیاه از نظر ژنتیکی به یکدیگر نزدیک هستند.
تاریخچه پیوند:
به نظر می‌رسد که تاریخچه پیوند درختان به دوران باستان بازمی‌گردد و نه تنها چینی‌ها، بلکه دیگر فرهنگ‌ها نیز از آن بهره‌مند شده‌اند. آثار تاریخی نشان می‌دهد که پیوند درختان به عنوان یک فنون کشاورزی پیشرفته، در اواخر دوره‌های باستانی متعددی انجام می‌شد.
در زمان امپراتوری روم نیز پیوند درختان به عنوان یک روش مهم در کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گرفت. امپراتوری روم از تکنیک‌های پیشرو در کشاورزی بهره می‌برد و پیوند زدن درختان یکی از آنها بود.
اما به طور خاص، در قرون 13 تا 16، پیوند درختان به یکی از موارد مهم مطالعاتی تبدیل شد. این دوره مورد توجه قرار گرفت زیرا فرآیند پیوند زدن درختان منجر به ایجاد گیاهان جدید شده و انتقال آنها به نقاط دوردست، به ویژه به اروپا، شد. این پدیده باعث افزایش تنوع گیاهی در مناطق مختلف شد.
در حال حاضر، اطلاعات کاملی در مورد پیوند درختان وجود ندارد و بیشتر آنچه که می‌دانیم از طریق آزمایشات و تجربیات عملی بدست آمده است. اما از آنجا که پیوند یکی از مهمترین فعالیت‌های در کشاورزی است، تحقیقات بیشتری در این زمینه امر ضروری به نظر می‌رسد.
پیوند مجاورتی نیز در پایان قرن 18 شکل گرفت و درک شرایطی که شیره گیاهی در آن به جریان می‌آید، برای درک این نوع پیوند بسیار مهم است. این نوع پیوند، به خصوص بین سه گونه مختلف درخت، بهبود یافته است و موجب شکل‌گیری گیاهان با ویژگی‌های جدید شده است.
هدف از پیوند درخت چیست؟
هدف اصلی از پیوند درختان ایجاد یک ترکیب جدید و بادوام است که ویژگی‌های مطلوب دو گیاه مختلف را ترکیب کند. این فرآیند معمولاً برای بهبود ویژگی‌های گیاهان، افزایش مقاومت در برابر شرایط محیطی مختلف، افزایش عملکرد محصول، بهبود ساختار یا زیبایی گیاه، یا حفظ یا بازسازی گیاهان مرده یا آسیب دیده استفاده می‌شود.
به عنوان مثال، با پیوند زدن یک گونه گیاهی با ریشه‌های مقاوم به یک گیاهی با عملکرد بالا، می‌توان مقاومت به بیماری‌ها یا آفات را افزایش داده و همچنین عملکرد و عمر مفید گیاه را افزایش داد.
به طور کلی، هدف از پیوند درختان بهبود و ارتقاء خصوصیات مورد نظر گیاهان است تا از طریق این روش، گیاهان با کیفیت و مطابق با نیازهای کشاورزان و باغبانان تولید شوند.
وضعیت فیزیولوژیکی:
از نظر فیزیولوژیکی، پیوند زدن درختان باعث ایجاد زخم‌ها و بریدگی‌های کوچک در شاخه‌ها می‌شود که باعث می‌شود دو درخت مجبور به همزیستی با یکدیگر شوند. این فرآیند منجر به تغییرات فیزیولوژیکی خاصی در گیاهان می‌شود.
پیوندک (قسمتی که برای پیوند انتخاب می‌شود) و پایه (گیاهی که پیوند روی آن قرار می‌گیرد) باید ارتباط خوبی با یکدیگر داشته باشند تا جوش به طور کامل انجام شود. این ادغام فقط زمانی امکان‌پذیر است که سلول‌های پیوند متناسب با یکدیگر رشد کنند، بنابراین انتخاب دو قسمت تولیدکننده (پایه و پیوندک) از بین دو درخت مختلف بسیار مهم است. در نهایت، این اتصال باید به قدری پایدار و مستقیم باشد که هیچ ماده جامد، بخار یا مایعی را در بر نگیرد.
پیوند زدن درختان:
بله، این توضیحات بسیار مفید و دقیق هستند. با رشد سلول‌های اتصال، فضای بین پایه و پیوندک با موفقیت پر می‌شود و بافت بین پایه و پیوندک شکل می‌گیرد که منجر به تشکیل آوندهای چوبی می‌شود، شبیه به بخش کامبیوم یک درخت معمولی. این وضعیت نشان می‌دهد که پایه و پیوندک به خوبی به یکدیگر متصل شده‌اند.
گیاهان دو لپه‌ای در پیوند زدن درختان شانس بیشتری دارند زیرا این دو لپه‌ها به طور کامل با هم ترکیب می‌شوند. اما گیاهان تک لپه‌ای اگر بتوانند پیوندک و پایه را با هم ترکیب کنند، پیوندی تنها یک سال دوام می‌آورند. مثالی از این نوع گیاهان، درختان خرما هستند که تک لپه‌ای هستند و ساختمان فرعی یا کارگاهی در داخل آنها وجود ندارد.
در پیوند زدن درختان، ارتباط کامل بین پایه و پیوندک بسیار حیاتی است و این دو باید در تماس کامل باشند. همچنین، وضعیت فیزیولوژیکی دو گیاه باید مشابه باشد تا ارتباط موفقیت‌آمیزی بین آنها برقرار شود. برای افزایش طول عمر پیوند، این امر بسیار مهم است. به عنوان مثال، درختان گلابی با ویژگی‌های مشابه می‌توانند پیوند موفقیت‌آمیز‌تری داشته باشند و در نتیجه یک درخت قوی و مولد شکل دهند. اما ناهمگونی در ویژگی‌های درختان می‌تواند موانعی را برای شکست پیوند زدن ایجاد کند، مثلاً درختان با بافت‌های متفاوت.
به طور کلی، پیوند زدن درختان به عنوان یک فرآیند زمان‌بر و نیازمند دقت، اطلاعات جامع و تجربه آزمایشی برای موفقیت به شمار می‌آید.
چسب برای پیوند زنی:
اختلاف نظر درباره تأثیرات پیوندک و پایه بر یکدیگر درست است. هرچند برخی معتقدند که این ارتباط می‌تواند به تولید بذر و تولید مثل منجر شود، اما دیگران این امر را تأیید نمی‌کنند و فکر می‌کنند که تولید بذر جدید از طریق پیوند زدن امکان‌پذیر نیست. مثال اتصال کلم بر روی ریشه شلغم اشاره‌ای به این ادعا دارد.
تغییرات در رنگ نیز می‌تواند در نتیجه پیوند زدن درختان رخ دهد. برای مثال، هنگامی که گوجه‌فرنگی به گونه‌های گوجه‌فرنگی آمریکایی پیوند می‌خورد، ممکن است برگ‌های تیره‌تری تولید شود. اما اگر این پیوند بر روی یک گوجه‌فرنگی معمولی انجام شود، نتایج متفاوت خواهد بود.
اگر پیوندک به خوبی با پایه ارتباط داشته باشد، درخت پیوند شده ممکن است مقاومت بیشتری در برابر عوامل محیطی مانند سرما و بیماری‌ها داشته باشد.
با این حال، باید توجه داشت که پیوند زدن ممکن است با کاهش طول عمر گیاهان همراه باشد. به عنوان مثال، درخت پسته‌ای که به نمونه‌های همسان یا آتلانتیکا پیوند زده شود، ممکن است تقریباً ۲۰۰ سال عمر داشته باشد، اما اگر پیوند آن به نوعی دیگر از پایه‌ها مانند درخت چاتلانقوش یا بنه انجام شود، طول عمر آن درخت به حدود ۶۰ سال محدود می‌شود.
مزایای پیوند درخت:
پیوند زدن درختان دارای مزایای متعددی است:
1. افزایش بازده محصول: با پیوند زدن، می‌توان بازده محصول را افزایش داد و بهبود کیفیت و مقدار محصول را تضمین کرد.
2. تولید میوه‌های بزرگ و باکیفیت: عملیات پیوند زدن میوه‌های بزرگتر و با کیفیت‌تری را فراهم می‌کند، زیرا میوه‌های بهتری با خصوصیات مطلوب می‌توانند از درختان پیوند زده شده بدست آید.
3. ماندگاری بیشتر میوه‌ها: میوه‌هایی که از درختان پیوند زده شده حاصل می‌شوند، معمولاً ماندگاری بیشتری دارند و در طول مدت نگهداری کمتر آسیب می‌بینند.
4. تغییرات در زمان رسیدن میوه: پیوند زدن می‌تواند زمان رسیدن میوه‌ها را تغییر دهد، به‌طوری‌که میوه‌های ممتاز در اواخر فصل رسیدگی به بازار می‌رسند و به قیمت بالاتری عرضه می‌شوند.
5. امکان نگهداری و انتقال خصوصیات: در برخی موارد، استفاده از روش پیوند برای نگهداری و انتقال صحیح خصوصیات خارجی و داخلی یک گونه مورد استفاده قرار می‌گیرد، به‌طوری‌که وضعیت ژنتیکی گیاه تغییر نمی‌کند.
پیوند درخت چه زمانی انجام می شود؟
پیوند زدن درختان باید در زمانی انجام شود که شرایط بهینه برای اتصال پیوندک به پایه فراهم باشد. برخی از مهمترین شرایط و زمان‌های مناسب برای انجام پیوند زدن عبارتند از:
1. دمای مناسب: دما یکی از عوامل مهم در موفقیت پیوند زدن است. دمای مناسب برای پیوند زدن درختان حدوداً بین 10-25 درجه سانتیگراد است.
2. فصل بهار: بهار، به‌طور کلی بهترین زمان برای انجام پیوند زدن درختان است، زیرا در این فصل گیاهان در فعالیت رشدی خود هستند و شیره درختان هنوز به مقدار زیادی فراهم نشده است.
3. اوایل پاییز و اواخر تابستان: این زمان‌ها نیز می‌توانند برای انجام پیوند زدن مناسب باشند، زیرا پایان فصل رشدی است و شیره درختان به میزان زیادی فراهم شده است. اما باید مراقب باشید که این زمان‌ها پیش از ورود به فصل سرما و یخبندان باشند.
4. انتخاب مناسب شیره: شیره درختان باید در حالت مناسبی باشد، یعنی نه خیلی خشک و نه خیلی خیس. شیره‌ی زیاد ممکن است باعث عدم موفقیت پیوند زدن شود، همچنین شیره‌ی خیس ممکن است باعث رشد قارچ‌ها و عفونت شود.
5. زمان‌هایی که گیاه در خواب است نامناسب هستند، زیرا فعالیت سلولی در این دوره کم است و اتصال پیوندک به پایه ممکن است موفقیت آمیز نباشد.
